Wandelwet

Nemo belangenvereniging van wandelaars
Overbrakerpad 2 - 1014 AZ Amsterdam - tel/fax 020-6817013 - email

Engelse wet legt zwerfrecht vast: the right to roam
In Nederland: wandelaars rechteloos, wandellobby machteloos, asfaltlobby mateloos

Wandelaars eisen het recht van overpad!
“Negeer onterechte hekken en verbodsbordjes”

Oproep aan alle organisaties die zich inzetten voor wandelaars, natuur/landschap en milieu: organiseer in elk laatste weekend van de maand een wandeling over voetpaden die onterecht verboden, verdwenen of bedreigd zijn, als onderdeel van een campagne voor een wandelwet.

Spelregels om mee te doen: bereid de wandeling goed voor, zoek samenwerking met lokale organisaties, verzamel achtergrondinformatie, informeer lokale pers. Gebruik geen geweld, verniel niets, laat geen afval achter, ga geen confrontatie aan. Het kan gaan om een themawandeling, het tonen van een specifiek knelpunt, het uitlokken van een juridische procedure of een gerichte actie. De campagne gaat door totdat er perspectief is op een wandelwet. Meld je plannen en ervaringen (met foto’s) bij Nemo. Vraag het draaiboek aan.

Over het belang van de wandelaar en achtergronden van de Wegenwet : klik hier voor meer informatie
Over de vrijheid van de wandelaar: klik hier voor een pleidooi voor het struinen

1. Om de noodzaak van een wandelwet aan te tonen. Wandelaars zijn in Nederland rechteloos (en radeloos).
2. Wandelaars hebben de oudste rechten; het eeuwenoude gewoonterecht.
3. Bestaande wetten bevoordelen (groot)grondbezitters die straffeloos paden kunnen afsluiten.
4. Procederen en keurig lobbyen in een platform helpt niet. De wandelaar moet zelf zijn recht en dus zijn voetpad opeisen, door te wandelen en toegangsverboden te overtreden...
5. Wandelen is de enige manier om kwetsbare en bedreigde paden open en bewandelbaar te houden.
6. Een campagne is nodig totdat er perspectief is op een wandelwet: dus elk laatste weekend van de maand is er een nieuwe actiewandeling.
7. Het argument van verstoring (natuur/vogels) wordt meestal ten onrechte gebruikt. Het gaat vaak om de rust voor jagers. De verstoring door verkeer, milieuvervuiling etc. is vele malen erger. Natuurlijk zijn wandelaars bereid kwetsbare gebieden in de broedtijd te ontzien, veel (natte) gebieden zijn al fysiek ontoegankelijk.
8. Een algemeen toegangsrecht gaat heel goed samen met een wandelcode die garandeert dat kwetsbare (vogel)gebieden niet beschadigd worden. Bovendien gaat het om routes met modderpaden/hekken en zonder parkeerplaatsen/patattenten die bewuste en zorgvuldige wandelaars aantrekken.
9. Alsof wandelaars niet in staat zijn op te komen voor de bescherming en het behoud van hun wandellandschap. Door te wandelen ontstaat juist draagvlak om het landschap en de natuur te beschermen. Betrokkenheid komt voort uit beleving.
10. De interessantste wandellandschappen zijn cultuurlandschappen die in stand worden gehouden door gemeenschapsgeld (subsidies voor boeren). Daar mag best iets tegenover staan: openbare toegankelijkheid voor de gemeenschap.

Om de vrijheid van de wandelaar
Engelse wet legt zwerfrecht vast: THE RIGHT TO ROAM
In Nederland: wandelaars rechteloos, wandellobby machteloos, asfaltlobby mateloos

Na bijna een eeuw actievoeren heeft de Britse Ramblers' Association bereikt dat op 19 september 2004 een nieuwe wet in werking treedt die in Groot Brittannië het recht van overpad en het recht om te struinen definitief vastlegt. Duizenden Britse wandelaars trokken door wandelgebieden die altijd gesloten waren geweest. Een grote overwinning voor de onvermoeibare Britse wandellobby.

Hoewel wandelen in ons land mateloos populair is, zijn de rechten voor de wandelaar nergens zo slecht geregeld als in Nederland:
1. Er is geen enkele wet die de specifieke belangen van wandelaars en voetpaden regelt en beschermt terwijl vrijwel elke Nederlander wandelt.
2. De Wegenwet die de openbare toegankelijkheid van voetpaden regelt, wordt door gemeenten en provincies niet gehandhaafd.
3. Wegenleggers (registers van openbare wegen en paden) worden nauwelijks meer bijgehouden.
4. Ruimtelijke ordeningsplannen hebben onvoldoende juridische status om voetpadennetwerken aan te leggen en te beschermen.
5. Elk jaar verdwijnen vele kilometers onverharde voetpaden en worden paden onterecht afgesloten of geasfalteerd. Ook door grote projecten zoals de Betuwelijn en de HSL verdwijnen veel voetpaden. Ook essentiële verbindingen als spoorwegovergangen en bruggen verdwijnen.
6. Grote gebieden in Nederland die geschikt zijn om te zwerven en struinen zijn ontoegankelijk; bijv. de uiterwaarden, duinen en de vele dijken.
7. Veel natuurgebieden zijn beperkt toegankelijk door zonering, bepaalde openingstijden, lidmaatschappen, ontbreken van doorgaande wandelmogelijkheden, privileges van eigenaren.
8. Wandelaars moeten veel paden op hinderlijke wijze delen met gemotoriseerd verkeer en mountainbikes.
9. Nederland wordt opgedeeld in recreatiegebieden, natuurparken, steden en industriële landschappen. De zwerver/struiner wordt alleen nog gedoogd als recreant, natuurbelever (met de boswachter op stap) en paaltjesloper.
10. De bio-industrie verjaagt de wandelaar uit het landschap uit de angst voor ziekten en beschadigingen die zij zelf veroorzaakt (en gaat veroorzaken).
11. Het huidige kabinetsbeleid tast de kwaliteit van de groene ruimte -en dus de voetpaden- direct aan (bijv. Groene Hart, nieuwe nota R.O.).

Naar een nieuwe wandelwet in Nederland
klik hier voor achtergronden van de Wegenwet en voorstellen voor een nieuwe wandelwet

De nieuwe Engelse wandelwet is voor de vereniging Nemo aanleiding om dit najaar een campagne te voeren voor een Nederlandse wandelwet. Een nieuwe wandelwet moet:
1. Het recht van overpad en struinen vastleggen.
2. De juridische status van onverharde voetpaden vastleggen en beschermen.
3. De aanleg van voetpadennetwerken faciliteren, realiseren en een juridische status geven.
4. Knelpunten oplossen en illegaal afgesloten voetpaden herstellen.
5. Bescherming bieden aan voetpaden en wandelaars tegen oprukkende bouwondernemers, wegenbouwers en hun politici.

1. Acties voor een nieuwe wandelwet en het daarin integreren van een verbeterde Wegenwet.
2. Oproep aan betrokken organisaties om elke laatste weekend van de maand actie-wandelingen te organiseren over verboden, bedreigde en onterecht afgesloten voetpaden.
3. Het organiseren van een actie-wandeling elke vrijdag ervoor.
4. Het voeren van juridische procedures om paden open te krijgen.
5. Het aanbieden van een initiatiefwet aan de Tweede Kamer.
6. Organisatie van een manifestatie in het voorjaar van 2005.

In Nederland is geen enkele wet die het belang van wandelaars regelt en hebben wandelaars geen rechten. Op privé-terreinen en in natuurgebieden worden wandelaars formeel gedoogd, en het gedoogbeleid kan elk moment worden ingetrokken. De enige wet die de juridische status van voetpaden regelt en waarop de wandelaar zich kan beroepen in het geval van afgesloten of verdwenen paden, is de Wegenwet. Maar de Wegenwet wordt op grote schaal door gemeenten en provincies ontdoken en de voorgeschreven Wegenleggers (registers van wegen en paden) worden nauwelijks meer bijgehouden. Feitelijk heeft de wet opgehouden te bestaan, zonder dat er iets voor in de plaats is gekomen. Ruimtelijke ordeningsplannen, waarin met de beste bedoeling veel voetpaden voorkomen, hebben geen wettelijke status.

Ook in andere wetten waarin de toegankelijkheid van het landelijk gebied aan de orde komt, zoals de wet herinrichting, de pachtwet en de wegenverkeerswet, speelt het belang van de voetpaden nauwelijks een rol. Het gevolg is dat de laatste 50 jaar meer dan 80% van alle onverharde paden zijn verdwenen. Nog steeds verdwijnen jaarlijks vele kilometers onverharde voetpaden door asfaltering, afsluiting en opheffing.

Er is in Nederland geen landelijke lobby die effectief opkomt voor wandelbelangen. Er is een versnipperde en verzuilde verzameling van organisaties die wandelaars bundelen als klant, lid, bezoeker of afnemer van producten. De wandelbelangen zijn daarbij volstrekt ondergeschikt. Het Wandelplatform is een semi-overheidsorganisatie die de LAW-paden beheert en formeel aanspreekpunt is voor belangenbehartiging. Maar de koepelorganisatie heeft geen eigen draagvlak en functioneert traag en bureaucratisch omdat de lidorganisaties vaak tegengestelde doelstellingen hebben. Het platform is feitelijk te braaf, durft geen tanden te laten zien en is steeds op consensus gericht. Ook mist het platform maatschappelijk draagvlak omdat de grootste aanbieders van wandelpaden (natuurbeheerders en de boeren) geen lid zijn. Bovendien is de kernactiviteit van het platform het uitgeven en markeren van LAW-routes, belangenbehartiging is daaraan ondergeschikt.

De ANWB wordt door de overheid betaald om op te komen voor recreanten-belangen, maar behartigt zoveel tegenstrijdige belangen dat het wandelbelang in het gedrang komt. Natuurbeheerders als Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer komen op voor de wandelaar als bezoeker van hun terreinen. De meeste routes over het boerenland blijven haken op onwillige boeren, die wel overheidssubsidie krijgen maar daarvoor in Nederland niet de verplichting hebben hun land open te stellen (zoals bij natuurbeheerders). De wandelsport loopt het liefst over asfalt en de milieubeweging heeft niets met wandelbelangen, ze wandelt niet, maar demonstreert. De organisaties op het gebied van wandelen, natuur/landschap, milieu en landbouw laten de kans liggen om via de lobby voor toegankelijke onverharde voetpaden een maatschappelijk draagvlak te creëren voor het behoud van waardevolle natuurrijke en historische (cultuur)landschappen.

Nemo vereniging van vrije wandelaars zet zich sinds 1988 in voor het behoud en de toegankelijkheid van voetpaden, eerst als hekoverschrijdende actiegroep, toen als projectburo voor wandelbelangen en lid van het Wandelplatform. Nemo maakte wandelpadenplannen en organiseerde landelijke wandelevenementen en een meldpunt voor knelpunten . Toen bleek dat door onderlinge verdeeldheid een effectieve wandellobby niet van de grond kwam, stapte Nemo uit het Wandelplatform en ging zich meer richten op het buitenland, met een eigen wandelcentrum in Polen. Maar omdat de situatie voor wandelaars in het Nederland van Balkenende zo dramatisch verslechtert, gaat Nemo actievoeren voor een nieuwe Nederlandse wandelwet!

In het huidige politieke bestel hebben de machtige lobbies en kartels van bouwondernemers en de vastgoedsector, wegenbouwers en autobezitters, en de aanjagers van de grote infrastructuren zoals de snelwegen, Betuwelijn en HSL de belangen verdrongen van natuur en landschap, en met name de kwetsbare voetpaden. In tegenstelling tot de asfalt- en de bouwwereld beschikken de wandelaars niet over een invloedrijke lobby. Het belang van voetpaden laat zich in Nederland niet vertalen in een politiek item dat massaal stemmen trekt. Politiek gezien verkeren de wandelaars in dezelfde ruimte als de illegalen en de dieren in de bio-industrie: ze worden geacht zich te verwijderen of zich aan te passen en te integreren binnen de hekken van de geordende ruimte. Alleen Groen Links heeft zich tijdens de laatste verkiezingscampagne hard gemaakt voor een nieuwe wandelwet, maar daar is nog niets van gekomen. Ook de politieke wandelgangen zijn afgesloten en verboden voor de wandelaar.

klik hier voor video-opname van Tweevandaag: ga naar de uitzending van 5 oktober 2004

klik hier voor reacties op de uitzending en discussie

- Doorgeven van knelpunten. email
- U opgeven als informant of contactpersoon
- Organiseren van een themawandeling
- Bezoek aan een knelpunt
- Organiseren van een actie
- Het aangaan van een juridische procedure
- Actief worden als vrijwilliger