NEMOLAND POLEN MIEDZYLESIE 5 (RAMBERG) - 58-512 STARA KAMIENICA - NEDER-SILEZIË aan de voet van het Reuzengebergte en het Isergebergte - zuid/west POLEN Klik hier voor: Waarom Nemo naar Polen gaat Het Nemo-project voor duurzame regionale ontwikkeling Achtergrond-informatie over de streek en het dorp Mythen en legenden uit de streek en de heksenschool van Nemo KLIK HIER VOOR OMGEVINGSKAART

5-2-2004  Door de aanhoudende protesten van dorpsbewoners en Nemo heeft de Poolse mijnbouwfirma Pol Skal haar aanvrage voor een vergunning in oktober 2003 ingetrokken. De plaatselijke actievoerders konden aantonen dat Pol Skal veel fouten had gemaakt bij de aanvraagprocedure. De vreugde van de overwinning was van korte duur. In december startte Pol Skal weer een nieuwe aanvraagprocedure. De burgemeester gaf net als de vorige keer een negatieve opinie over de mijnbouwplannen. Maar de provincie kan de burgemeester overrulen met een positieve beslissing. Pol Skal heeft bezwaar gemaakt tegen de beslissing van de burgemeester bij een juridisch college in Jelenia Góra.  Het wachten is op deze uitslag. Daarna volgt de beslissing van de provincie.
6-7-2004 Het juridisch college van de Powiat heeft de bezwaren van Pol Skal afgewezen en de provincie heeft tot onze grote verrassing de plannen van Pol Skal afgewezen. Maar Pol Skal ging in beroep bij de minister en die heeft de beslissing teruggestuurd naar de provincie. Het is nog niet bekend op welke grond. De provincie is weer aan zet in iets wat een juridisch steekspel lijkt. De uitkomst is nog steeds onzeker.
18-1-2005 De minister van Milieu is groot voorstander van de mijnbouwplannen en wil de vergunning bij de provincie afdwingen. Daarom heeft de minister het negatieve besluit van de provincie vernietigd en de provincie opgelegd een nieuw besluit te nemen met 'inachtneming van een aantal argumenten'. Tegen dit besluit van de minister is het Protestcomité en Nemo in beroep gegaan. Dit beroep loopt nog steeds. Intussen zet Pol Skal het Protestcomité en Nemo onder druk door met procedures te dreigen en openlijke chantage.
31-3-2005 Tot onze verbijstering heeft het provinciebestuur toch een concessie afgegeven voor de proefboringen. Om bezwaarprocedures te voorkomen heeft de Provincie alle organisaties die vanuit Stara Kamienica protesteerden, niet ontvankelijk verklaard. Het blijkt dat de minister zijn wil kan doordrijven en de provincie kan dwingen een andere beslissing te nemen. De gevolgen van deze beslissing kunnen rampzalig zijn. De komende weken vindt er overleg plaats hoe we kunnen reageren op deze beslissing en welke (juridische) wegen er open staan om de mijnbouwplannen te voorkomen. Nader bericht volgt.
1-7-2005 Er zijn 2 Poolse landelijke milieu-organisaties die op ons verzoek protest hadden aangetekend en die wèl erkend zijn al juridische partij. Zij hebben bij de minister geprotesteerd tegen de beslissing van de Provincie. Binnen een maand zal de minister nu reageren.
14-7-2005 Tot grote verrassing van iedereen heeft de minister het besluit van de Provincie vernietigd en heeft hij de Provincie opgedragen een nieuwe beslissing te nemen.
3-2-2006 De Poolse Stichting Nemo heeft een bezwaarprocedure gestart om erkend te worden als juridische partij in de procedures tegen Pol Skal. En dat is gelukt! De Poolse rechter heeft Nemo erkend als juridische partij.
30-12-2006 Tot onze grote verrassing heeft Pol Skal de aanvrage voor de vergunning bij de provincie  ingetrokken. Blijkbaar werd het de firma duidelijk dat de vergunning geweigerd zou worden. Voor de 3e keer heeft nu Pol Skal een ronde verloren. Het wordt steeds onwaarschijnlijker dat de mijnbouw doorgaat. Maar niemand weet wat Pol Skal nu gaat doen.
1-9-2008 De gemeenteraad van Stara Kamienica heeft deze zomer het nieuwe bestemmingsplan vastgesteld. Pol Skal had grote druk uitgeoefend op de burgemeester en de gemeenteraad om het mijnbouwgebied in Mala Kamienica te bestemmen als 'industrieel'. De burgemeester sprak zich toen openlijk uit als voorstander van de mijn, maar de gemeenteraad was vrijwel unaniem tegen en de burgemeester moest namens de gemeente een brief schrijven aan de provincie dat de gemeente tégen de mijn was. Enkele gemeenteraadsleden waren inmiddels ook voorstander geworden, maar lieten zich bij de stemming niet zien. Voorlopig is de situatie dus rustig. Pol Skal heeft haar grond verhuurd en er wordt nu rogge en haver verbouwd. Daarbij zijn een aantal voetpaden verdwenen, en daar wordt nu actie tegen gevoerd. Ongetwijfeld zal Pol Skal in de toekomst blijven proberen de mijn te openen. Over 2 jaar zijn er gemeenteraadsverkiezingen, en dan is de situatie weer helemaal anders.
1-9-2009 Gemeenteraad Stara Kamienica blokkeert plannen Pol Skal
De Poolse mijnbouwfirma die 120 ha. natuurgebied bij Nemoland wil afgraven voor de winning van mineralen en graniet had de gemeente gevraagd om de bestemming van het terrein in het bestemmingsplan te veranderen in industrieel gebied. Dan zou de vergunning voor de mijnbouw geen problemen meer opleveren. Nemo heeft snel een officieel verzoek bij de gemeente ingediend met alle argumenten om de aanvraag van Pol Skal af te wijzen. Tijdens de stemming heeft de gemeenteraad het verzoek van Pol Skal vrijwel unaniem afgewezen. Alleen Lipinski, nota bene het dorpshoofd van Kopaniec en dus ook van Nemoland, stemde blanco. Het was allang bekend dat hij voorstander is van de mijn, maar hij durfde nu niet vóór te stemmen.
Mijnbouwfirma valt Nemo aan
Door maar liefst twee ministeries werd Nemo met aangetekende brieven gemaand opnieuw al haar jaarverslagen op te sturen. Bij navraag bleek dat Pol Skal de ministers een uitgebreid dossier over Nemo had opgestuurd. De advocaten van Pol Skal halen alles uit de kast gehaald om Nemo zwart te maken en de Nemo-activiteiten in Polen te verhinderen. Ook heeft Pol Skal alle dorpshoofden in de gemeente Stara Kamienica en Mirsk een uitgebreid dossier over Nemo gestuurd met de bedoeling de positie van Nemo letterlijk onderuit te halen. Via een vertaalburo zijn Nederlandse pagina’s van de Nemowebsite in het Pools vertaald. Verschillende dorpshoofden reageerden daarop echter positief over de activiteiten van Nemo… Blijkbaar ziet Pol Skal Nemo als een belangrijke tegenstander van de mijnbouwplannen die monddood gemaakt moet worden. Het is bekend dat Pol Skal alles probeert om een vergunning te krijgen. Zo zijn ze alle raadsleden langs geweest om ze geld aan te bieden. Veel Poolse dorpsorganisaties vrezen dat Pol Skal geen enkel middel schuwt om de mijn aan te leggen.  

29-5-2011 De situatie is rustiger geworden. Het bestemmingsplan van de gemeente houdt de mijnbouw tegen. Bij de verkiezingen van vorig jaar probeerde de mijnbouwfirma weer kandidaten te beïnvloeden, maar ook de nieuwe gemeenteraad is tegen de mijnbouw. Pol Skal heeft de grond verpacht, en er groeide graan. Maar nu zijn er 'zeldzame dieren' ontdekt, en ligt het hele terrein braak. Natuurlijk zal Pol Skal elke gelegenheid aangrijpen om een vergunning te krijgen. Maar in de streek is geen enkel draagvlak voor de mijnbouwplannen.

In Stara Kamienica zijn dorpsbewoners in opstand gekomen tegen mijnbouwplannen van de Poolse firma Pol Skal die midden in de gemeente een grote heuvel wil afgraven om gesteenten te winnen. Het bedreigde gebied bestaat uit een waardevol en natuurrijk cultuurlandschap aan de rand van verschillende nationale parken in het Reuzengebergte en Isergebergte in het Sudetengebied van zuid-west Polen. Dit eeuwenoude cultuurlandschap (‘Kulturpark Hirschberger Tal/Kotlina Jeleniogórska’) is relatief onaangetast en heeft de hoogste concentratie aan monumenten: kastelen, paleizen, oude boerderijen, watermolens, kerken en archeologische vindplaatsen in Europa. Europese cultuurorganisaties verenigd in de ICOMOS-IFLA hebben de Poolse overheid geadviseerd de regio op te laten te nemen op de Unesco Werelderfgoedlijst. Vanaf mei 2003 ontstonden in de omringende dorpen massale protesten in de vorm van protestcomités die handtekeningen verzamelden en petities schreven. Na de vele protesten besloten de burgemeester en de gemeenteraad de aanvraag voor proefboringen af te wijzen. Ook het provinciebestuur (Wojewoda) wees de aanvraag af, maar de minister vernietigde het besluit van de provincie. Vervolgens gaf de provincie op 31 maart 2005 tot ieders verbazing wel een vergunning aan Pol Skal. Alle dorpsorganisaties die zich verzet hadden en in beroep wilden gaan, werden afgewezen als juridische partij en belanghebbende. Zo werd het dorpsverzet monddood gemaakt en de democratische besluitvorming genegeerd, zonder onderzoek naar de milieu-effecten van de mijn. Met de proefboringen (1300 meter lange gleuf en vele grote gaten) worden de bestaande biotoop en het landschap onherstelbaar beschadigd. De proefboringen zijn voor de firma een aantrekkelijke mogelijkheid om zonder lastige vergunningsprocedures, onderzoeken en milieueffectrapportages te beginnen met de feitelijke mijnbouw.

 Mijnbouw rampzalig voor locale economie en landschap

De mijnbouwplannen van Pol Skal zijn letterlijk verwoestend voor het kwetsbare landschap van Stara Kamienica. Het voorbeeld van Klopotnica in de buurgemeente Mirsk laat het vernietigende effect zien van een steengroeve op het landschap en het leefmilieu in de wijde omgeving. Niet alleen de natuur-, cultuur- en landschapswaarden worden onherstelbaar aangetast, maar elke vorm van duurzame ontwikkeling op het gebied van ruraal toerisme, lokale economie en leefbaarheid wordt voorgoed geblokkeerd. Uit de voorbeelden in Mirsk blijkt dat de plaatselijke bevolking in geen enkel opzicht profiteert van de mijn; noch qua werkgelegenheid, noch via andere sociale en economische investeringen. Integendeel, de streek verpaupert zienderogen, alleen een brede asfaltweg waar continu zware trucks met stenen rijden, domineert het dorp. Regelmatig zijn er explosies die grote stofwolken veroorzaken. De bewoners in Stara Kamienica zijn erg bang voor vrijkomende radioactieve straling vanwege de vele uraniummijnen die vroeger in dit gebied lagen. Ook wordt de drinkwatertoevoer bedreigd. Nemo is nauw betrokken bij de mijnbouwproblematiek omdat de plannen van Pol Skal ook een directe bedreiging zijn van het Nemohuis in Polen en een einde betekenen van de Nemo-projecten in Polen.

Symptoom van falende politiek

De verwoestende mijnbouwplannen zijn een symptoom voor de economische en sociale problemen van Polen als nieuw EU-lid. De vrije markt economie schept interessante mogelijkheden voor ondoorzichtige kapitaalkrachtige firma's, want in de overgang naar de Europese wet- en regelgeving bevinden zich veel lucratieve marges. Politici en bestuurders zijn daarbij vaak genoodzaakt hun problemen met korte termijn projecten op te lossen en zijn extra gevoelig voor de aanbiedingen van de mijnbouwfirma's. Voor de grote infrastructurele werken (wegenbouw) in de regio is immers veel graniet nodig, terwijl er veel vraag is naar zeldzame mineralen, zoals leuciet. De Poolse firma Pol Skal die de mijn in Stara Kamienica en Karpniki wil openen is een goed voorbeeld. De firma heeft geen ervaring met mijnbouw en is opgericht door een vermogende Poolse ex-autocoureur die in München woont. De firma is bekend vanwege het sponsoren van raceauto's en als agent van General Motors. Omdat buitenlanders geen grond mogen aankopen treden talloze Poolse firma's op als stroman van vreemd kapitaal en zijn miljoenen hectares Pools grondgebied al in buitenlandse handen. De dorpsbewoners zijn bang dat Pol Skal ook zo'n sluis voor vreemd geld is, en dat de firma zich (financieel en juridisch) niet verantwoordelijk voelt voor schadelijke effecten van de mijnbouw, laat staan voor het herstel van de schade. Bovendien zijn de informele netwerken van invloedrijke politici en ondernemers zeer machtig geworden in Polen, omdat de politieke controle in parlement en gemeenteraad onvoldoende functioneert, en omdat de "3e sector" -de NGO's, onafhankelijk maatschappijkritische instellingen, zoals de milieubeweging en dorpsorganisaties- onvoldoende middelen, mensen en juridische mogelijkheden heeft. Systematisch worden Poolse NGO’s niet erkend als partij bij beroepsprocedures, waardoor de overheid protesten buiten de deur kunnen houden. Veel Polen hebben zo weinig vertrouwen in het "corrupte" politieke systeem, dat ze beVnvloeding bij voorbaat voor onmogelijk houden.

Maar Polen is aan het veranderen. Er zijn veel bewonersinitiatieven en dorpsverenigingen die opkomen voor de bescherming en het behoud van natuur, landschap en het cultureel erfgoed. Een gemeenschappelijk kenmerk is dat de gemengde Pools-Duitse geschiedenis erkend wordt bij de waardering van cultuur en natuur. De toetreding tot de EU heeft deze ontwikkeling in een stroomversnelling gebracht omdat men zich onderdeel voelt van een gemeenschappelijke Europese cultuur. Het grote probleem van deze groepen is dat ze door taalproblemen en financiële problemen onvoldoende steun ondervinden uit het buitenland.

 Voorbeeld 1: Klopotnica In Klopotnica is al jaren een kleine groep bewoners actief om mijnbouwplannen tegen te houden. Maar het gemeentebestuur van het industriestadje Mirsk had weinig affiniteit met natuur en dorpscultuur en was niet te overtuigen. En de plaatselijke bevolking liet zich ompraten door o.a. de pastoor die na een gift van de mijnbouwfirma pleitte voor de komst van de mijn. Maar na de komst van mijn zag men -te laat- de verwoestende gevolgen. Bij de laatste verkiezingen stemde praktisch het hele dorp de oppositiekandidaat. Maar dit kon niet voorkomen dat aan de andere kant van het dorp twee nieuwe mijnen komen.

Voorbeeld 2: Karpniki In Karpniki, midden in het natuurpark Rudawy Janowice met de hoogste concentratie kastelen en paleizen in Europa (elk Europees vorstenhuis had hier een kasteel), kreeg de mijnbouwfirma Pol-Skal van de burgemeester toestemming proefboringen te doen. In het algemeen tasten proefboringen het landschap zodanig aan, dat er al sprake is van onomkeerbare situatie en feitelijke mijnbouw. Er ontstond een plaatselijke actiegroep die zich als dorpsvereniging organiseerde. Met behulp van advocaten en een uitgebreide lobby lukte het de actiegroep juridische gaten te schieten in de plannen. Er bleken zoveel fouten gemaakt te zijn in de procedures rond de aanvraag van de vergunningen, dat Pol-Skal kon beginnen met de proefboringen. Inmiddels heeft gemeenteraad toch ingestemd met een vergunning voor de feitelijke mijnbouw.

Voorbeeld 3: Kopaniec In Kopaniec in de aangrenzende gemeente Stara Kamienica, is het wel gelukt 5 jaar geleden mijnbouwplannen tegen te houden door een breed gedragen actiegroep van dorpsbewoners. Hierbij werd de dorpsvereniging Kopaniec opgericht die actief is geworden als kunstenaarsvereniging met een eigen galerie. De vereniging voert jaarlijks een toneelstuk op en organiseert workshops voor kinderen en studenten.

Voorbeeld 4: Mala Kamienica Direct na het bekend worden van de mijnbouwplannen in april 2003 werden door de plaatselijke dorpshoofden drukbezochte dorpsvergaderingen georganiseerd in Mala Kamienica en Chromiec, waarbij protestcomités werden opgericht. Ook de dorpsvereniging Kopaniec was zeer actief. Direct werden protestbrieven en persberichten opgesteld en verstuurd, handtekeningen verzameld en bijeenkomsten georganiseerd. Het comité in Chromiec werd de drijvende kracht met de enorme inzet van dorpsbewoners,  gesteund door een brede achterban

.

alle achtergrondinformatie over de lobby tegen de mijnbouwplannen, in het Engels

  Reageren