INTHOME 
©vanja
utne
FINDING THE MISSING
LINK AT:
NEMOLAND AT CROSSROADS
CROSS CULTURE MEETING POINT
CENTRUM WYMIANY KULTURALNEJ
"Nemoland (means 'no man's land') is the hidden place where
the 'Sinthome' might be found; the meaningful missing link which
causes 'jouis-sense'; enjoyment in meaning, by exploring lost landscape and secret language."
* international meeting place for exploring the hidden
secrets of Polish village life and Dutch town life; and discovering the most unknown border
areas in Europe.
* health-resort offering
a cure to black powers which want to change the precious nature and
landscape into a black triangle. It is a cure by learning how to enjoy
the language of landscape and nature.
* links over Sinthome: Seminar
van Lacan Paper
van Verhaeghe en Declercq Artikel
van Chiesa Inleiding
door Lysy
Location
In Holland Nemoland is situated in the Amsterdam Westerpark, a hidden area of wild and neglected area, near the centre and in the middle of intensive urban functions.
In Poland, Nemoland is situated on a estate of 34 hectares in the county of Stara Kamienica, between the villages Chromiec, Kopaniec and Mala Kamienica in the Sudety area of Polish Lower Silesia. It is situated in the borderland of central Europe (Euroregio Nysa), just between Prague, Dresden, Berlin and Wroclaw, in the Jelenia Góra district. Nemoland is located at a crossroads where a large mountainous area borders on hills with old farms, densely grown small valleys and many little picturesque villages. Just the place for endless roaming and exploring! It lies hidden between the Isermountains (Góry Izerskie), Giant Mountains (Karkonosze) and the Bóbr Valley Park (Park Doliny Bobru). The area offers a unique combination of unspoiled natural agrarian landscape, many monuments, castles, archaeological sites, nature reserves and beautiful old villages. Because the region is situated in a borderland which was strongly dominated by the Polish (there are also early traces of Celtic, Walloon and Sorb settlers), the Bohemian/ Austrian, the Prussian/German, the Russian and finally again the Polish, the region has always been a crossroads of cultures and traditions, and as borderland in fact a "nobody's land" (literal meaning of Nemoland). In 2003 this valuable cultural en natural landscape is threatened by mining plans, which might affect and devastate the landscape forever. The Pol Skal company tries by all means to explore a 100 ha open air stone mine to dig minerals.
Activities
Nemoland offers many activities like walking-trips, legend-workshops, educational, art and health-programs, excursions, handicraft-workshops, legendprograms for children, exchange programs for students, working holidays for volunteers.
Nemo: from Holland to Poland
Nemo is a Dutch association of nature-oriented walkers, founded in 1988. Aim of Nemo is promotion of rambling, sustainable tourism and protection of the countryside. Nemo means "nobody", a nick name for travellers and ramblers, called after Jules Vernes' Captain Nemo, and Windsor Mckay's cartoon-character Little Nemo. In Holland the association has developed into a national pressure group that works for the interests of walkers, promoting sustainable tourism. Nemo is a non governmental, non-profit organization financed by its members. In 1998 Nemo has opened a visitors' centre in Stara Kamienica, Poland. The centre should be a part of a broader project for rural development in the district of Jelenia Góra. For the administration of the centre Nemo has founded a separate Polish organization: Fundacja Nemo. Nemo expects this project in Poland to produce experience, knowledge and possibilities that can be applied at a later stage elsewhere in Poland or other European countries. Nemo aims to develop a practical model, in which realizing facilities for walkers is the catalyst for an integral development involving protection of landscape and cultural heritage, local skills and improvement of socio-economic aspects.
inthome
a cure from symptom to sinthome - enjoying the language of the landscape
After many years of pioneering in Poland, Nemo developed a new concept for her activities in Stara Kamienica: the Sinthome. Not only for Dutch people and the people from the Polish, Chech and German borderregion, but for all who feels attracted by crossroads and crossing borders!
Sinthome is a cure by ‘enjoyment in language’, it is meant as a passage (walkabout) ‘from symptom to sinthome’: from the ‘black triangle without language’ to the landscape of myths, legends and stories. The cure offers the black triangle not as an abyss but as a gate from the lost land to the promised land. From Nemoland to Wonderland. This Wonderland is not meant as a prefab Walt Disney Utopia, like Pandora in Avatar, but as 'earthship', where the reality of nature is captain.
Nemoland offers this ‘cure’ by:
1. language (by art, legends, poetry, theatre, film, music, dancing, walking)
2. education (by experiential learning, workshops, green schools, school exchange)
3. reflection (by meditation, pilgrimage, tai chi, practical philosphy)
A new concept and a new logo: three connected circles
The symbol of Nemoland are three circles linked together. For Nemo these connected circles are a symbol of the three different European cultures which shaped this wonderful region, once known as the Toscane of Middle Europe: 1. the Bohemian/Austrian, 2. Prussian/German and Slavonic/Polish. In communist time the region became known as ‘the black triangle’ because pollution killed almost all woods and animals. And most cultural monuments got neglected and ruined. Nowadays mining companies are ruining and threatening the region again, creating a new ‘black triangle’.
Going ‘through the black triangle’ Nemo wants to offer a cure to the black powers devastating the region, not by fighting, but by mobilizing and using the language of nature and landscape to stop the devastation of the landscape. Reading, listening, dancing and walking through the history and legends of the landscape is a way to give language to the landscape and the people who lived and lives there. The black triangle could be a gate instead of fate. A gate to enjoy the language of the landscape and the people. It is the best way to protect and to maintain the landscape, and help the people to appreciate and sustain the landscape.
Sinthome: the missing link
Sinthome is a cure because it offers a ‘rite de passage’, as a walkabout through the three circles’, making a new link to restore the broken circles:
- passing the gate-keepers and entrepreneurs of the black triangle
- passing the dominating powers of the ruling (linguistic) systems
- passing the pitfall of the real, the black vortex
INTRODUCTION TO THE SINTHOME
Since 1998 Nemo is pioneering in Poland by setting up a meeting point for cross cultural contact in Stara Kamienica. The philosophy of Nemo is that members, volunteers and guests attribute something of themselves to Nemoland.
Thus Nemoland is created in an organic way and is developed by the involvement of visitors. Visitors are not seen as consumers, but as participants. The aim is to explore the secrets of the Polish countryside and to promote sustainable development of the region. Not only for Dutch people and the people from the Polish, Chech and German region, but for everybody who likes crossroads and to cross borders!
Since 1998 Nemo brought more then 3000 Dutch people to Stara Kamienica to learn and taste the Polish village life and build Nemoland. From them more then 100 students from Dutch colleges and universities followed internships, workshops and did research to sustainable and ecological development. Nemo also got (Matra) subsidy from the Dutch government to support Polish village associations and to strengthen the local community. And seven years already Nemo organized the ‘Dutch Day’ in Stara Kamienica to exchange Dutch and Polish culture. Since 2009 Nemo organized the Crossroads Festival in Jelenia Góra, as a cultural event focused on cross border literature, art and film.
Meanwhile Nemo collected stories and legends of the former German and present Polish inhabitants, because Nemo feels that oral history is a source of hidden secrets and treasures in this region. Nemo discovered that the landscape of Stara Kamienica is a book of unknown stories. Walking could be a way of discovering, touching and reading these stories.
For the workers of Nemo their ‘Polish adventure’ in Stara Kamienica was a long and difficult process of ‘trial-and-error’, trying to learn Polish language, habits, history and even cooking. From 2003 they faced the threat of total destruction by the Pol Skal mining plans in Mala Kamienica, just opposite their front-door. Working as foreigners in Poland they felt like exploring an open mine, not of stones, but of stories and legends: the hidden treasures of Polish village life. After 16 years of digging, the Nemo-workers want to show what they found! That is why Nemoland of Nemo will be re-opened in 2014 with a new concept, a new logo and new activities.
FROM SYMPTOM TO SINTHOME
LANDSCAPE AS SYMPTOM: THE BLACK TRIANGLE OF EUROPE
By some fate of history and maybe also climate and geology, the area around Nemoland has always been the centre between three dominant influences in Middle Europe. It was literally a crossroads and meeting point of different cultures, religions and ideologies. Often the region flourished by this triple development, but in the last centuries the region became a victim and literally a ‘black triangle’; the no-man’s land of Europe. A lost land, a landscape which lost its language and meanings.
Once the area was known as the "Toscane of Middle Europe", one big landscape park with a huge quantity of castles and ‘Kurorten’. After the war the area around Nemoland became a ‘lost land’, because the people who lived there and the people who came to live there both lost their native land. Big industrial companies ruined the nature and many monuments were ruined. Now a mining company wants to explore a open stone mine in Stara Kamienica and ruin this beautiful landscape. If we are not able to stop these plans, one of the most beautiful areas of Poland and Middle Europe will be forever a black triangle.
Which were these three powers of history, which shaped this crossing place and finally the black triangle?
in medieval times: the German, Slavonic and Bohemian/Latin migrations and influences
from the 12th till the 20th century three main political systems: the Polish Piasts, Bohemian/Austrian, Prussian/German and again Polish rule
from the 15th century the clashes between Humanism, Reformation (Luther, Hus) and Catholic Contra-Reformation
In the 19th century the three kings/emperors of Middle Europe: the Prussian kings and German ‘kaiser’, the Austrian Habsburg emperors and the Russian ‘tsars’, who all smashed Poland.
For many centuries Poland as borderland between the three main Christian directions: Greek/Russian Orthodoxy, Roman Catholics and Protestants.
in 20th century the clashes between the three main European ideologies: Fascism, Communism and Capitalism
in 1946 the decision of the three world-powers to expel Germans and Polish from their homelands, which caused traumatic migrations and disruption of the region.
in communist time the three main industrial area’s in Germany, Poland and former Czechoslovakia caused a huge ecological disaster (dying of woods and killing of nature). From that time the area was called "black triangle".
in the 21th century in Poland the clashes between Neo-liberalism (EU), Polish right-wing movements and ecological/sustainable alternatives.
in Stara Kamienica the rivalry between three main economical powers: big companies (mining companies, supermarkets), agriculture according EU-standards and rural sustainable development (agrotourism, ecological farming, handicrafs)
THREE CONNECTED CIRCLES AND THE MISSING LINK
The three connected circles, known as Venn diagram or Borromean Circles are a a topological model to understand and define human life and history. Each circle should be able to connect the other two, and if one circle is breaking, all circles are loosened. In modern logic the three connected circles are used to understand and define triple relations. They are used already by Indians, Celts and Normans to define the three main aspects of life. The early Christians used the three connected circles to explain the mystery of the Holy Trinity: Father, Son and Holy Spirit. Based on this history and the philosophy of Freud, the French psycho-analyst Jacques Lacan used the three circles as symbol for:
1. "the real" (nature, Chaos, biology, being, essence, the freudian ‘Es’)
2. "the symbolic" (culture, ruling system of language, meaning, the social order, the Other, the Law, the freudian ‘Über-ich’)
3. "the fantasy" (body-image, imagination, concepts, ideas, the psyche, the private, the freudian ‘Ich’)
European history showed the dramatic consequences when circles got
loosened and broken. The main European dominant and authoritarian
systems/circles broke away from the nature, and lead to destruction of
the nature (the real/essence), ranking of the imaginary (borderline,
neurotic, pervert, narcism/autism) and in the middle/interspace:
psychotic holes (=lost image/identification of language, landscape,
body). The circle of imagination has been broken and loosened, which
caused Lost land, broken time, Nobody’s land. Nemoland.
The Sinthome
offers a cure to restore the broken link by a fourth ring: the ‘missing
link’. The fourth ring is a new language, dominated by ‘the real’,
instead of the Other. It is a way to enjoy language in a personal way.
QUOTE:
Dylan Evans: The move from conceiving of the symptom as a message
which can be deciphered by reference to the unconscious 'structured
like a language' to seeing it as the trace of the particular modality
of the subject's jouissance culminates in the introduction of the term
sinthome. Far from calling for some analytic dissolution, the sinthome
is what allows one to live by providing a unique organisation of
jouissance. In the 1975-6 Seminar, James Joyce's writing is read as an
extended sinthome, a fourth term whose addition to the Borromean Knot
of [Real Symbolic Imaginary] allows the subject to cohere.
The sinthome thus designates a signifying formulation beyond analysis, a kernel of enjoyment immune to the efficacy of the symbolic. The sinthome is what 'allows one to live' by providing a unique organisation of jouissance. The task of analysis thus becomes, in one of Lacan's last definitions of the end of analysis, to identify with the sinthome. For Lacan, the symptom is the fixed manner in which subjects enjoy their unconscious. The sinthome Is unanalysable. Lacan introduces the term in 1975, as the title for the 1975-6 seminar, which is both a continuing elaboration of his topology, extending the previous seminar's focus on the BORROMEAN KNOT, and an exploration of the writings of James Joyce. Through this coincidentia oppositorum - bringing together mathematical theory and the intricate weave of the Joycean text – Lacan redefines the psychoanalytic symptom in terms of his final topology of the subject.
Leergang Lacan
In wandel-academie Nemoland Polen
wandelen=leren=ontdekken
De wandel-academie is er voor nieuwsgierige wandelaars, die de
achterkant van het landschap willen verkennen, hun eigen leven als
onverhard voetpad ervaren en die door willen denken over de ideeën
die tijdens het wandelen naar boven dwarrelen.
De academie hangt geen enkele ideologie aan en heeft geen
therapeutisch of opvoedkundig doel.
De wandel-academie biedt een combinatie van wandelen, educatie, debat en bezinning. Op onze 'hogeschool van het wandelen' kun je niet afstuderen in bewegingskunde, wandelfilosofie of de sociale geschiedenis van het zwerven, maar je krijgt wel de gelegenheid het wandelen te verbinden met natuur, spiritualiteit en thema's uit de mythologie, filosofie, antropologie, psychologie, geschiedenis en cultuurhistorie. De wandel-academie heeft geen complete opleiding, maar biedt, met je eigen kennis en ervaring als startpunt, een leerzame wandelroute door het onbekende Polen.
Doelstelling
De doelstelling van de wandel-academie is: bezinning over landschap en
samenleving, je eigen leven als 'wandelaar' en de kronkelwegen van
verleden en toekomst. We struinen in het gedachtegoed van vele
geleerde voorlopers en we dwalen af naar de bronnen van de fantasie.
Onze wetenschappelijke methode is die van de 'vrije associatie'.We
brengen oude wandeltradities weer tot leven, zoals pelgrimeren,
flaneren, schuinsmarcheren, grasduinen, dauwtrappen en ijsberen. We
praktiseren zonder scrupules het 'doelloos wandelen'. We brengen
vergeten landschappen in kaart en herstellen dichtgegroeide voetpaden.
Zo nodig bouwen we voetbruggen en ezelsbruggetjes, zodat de gedachten
wijd kunnen uitlopen. Wellicht overtreden we grenzen en verboden, maar
het verruigde landschap en de verwarde geschiedenis zal ons eerder
confronteren met bewegende grenzen en grenzeloosheid, dan met
beperkingen.
Doelgroep
Iedereen is welkom. Er is géén speciale kennis, opleiding of
leeftijd vereist. De enige toelatingseisen zijn een open instelling,
het bezit van goede schoenen en de bereidheid zich te verdiepen in de
Poolse omgeving.
Leergangen
Tijdens de leergangen worden de volgende ongebaande paden betreden:
1. gedachtegoed van J. Lacan, thema landschap en verlangen
2. plaatselijke verhalen en legenden van Isergebergte en
3. kennis van natuur en landschap
4. lokale Duitse en Poolse geschiedenis
5. het Poolse platteland en de effecten van politieke/sociale ontwikkelingen in de actualiteit
6. de Poolse taal en cultuur; en omgekeerd Polen laten kennis maken met vreemde talen en buitenlandse gasten
7. samenwerking en kontakt met de Poolse omgeving: boeren, kerk, kunstenaars, scholen
Faciliteiten
1. gastenvoorzieningen
2. introducties, presentaties, excursies, workshops (ook in
3. wandelingen, arrangementen, groepsreizen
4. jaarlijks cultureel evenement in het dorp
5. tijdschrift, readers, internet-site e.a. publicaties
Programma
1. Workshop wandelen met Lacan: Landschap en verlangen,
2. Thema Verhalen: beleven van sagen en legenden van het Isergebergte bij de Verhalenput en op de Heksenberg,
3. Thema 2e Wereldoorlog. Excursie naar museum concentratiekamp Gross Rosen en de ondergrondse complexen Riese
4. Workshop Glas in Lood bij plaatselijke kunstenaar in Antoniów
5. Poolse taalcursus door docenten van de dorpsschool uit Kopaniec
6. Verzorgde cultuurreizen
7. Wandelexcursies op zoek naar kastelen, bergtoendra's, mijnen, kristallen, pelgrimsoorden, watervallen, industriële archeologie, krachtvelden enz.
8. Individuele wandelarrangementen, eten bij de boer, bergtochten
9. Cultureel festival in Stara Kamienica: Hollandse Dag
Workshop Landschap en verlangen - Wandelen met Lacan
Een workshop die bestaat uit een combinatie van leren, lezen,
hardop nadenken en wandelen.
Doel is om tot een 'authentieke creatie' te komen door de kennismaking
met het werk en leven van de beroemde Franse filosoof/psychiater
Jacques Lacan en de bijzondere Poolse omgeving. De workshop heeft geen
therapeutisch doel, maar is ook niet geheel vrijblijvend. De eigen
biografie van de deelnemers dient als referentiekader. Er is vooraf
géén speciale kennis of opleiding vereist. Wel is een open
instelling gevraagd en bereidheid zich te verdiepen in het
gedachtegoed van Lacan.
Tijdens een workshop in het Nemo Centrum worden de centrale begrippen van Lacan verhelderd door ze te verbinden met het lokale landschap, de geschiedenis en de Poolse omgeving. Naast Lacan wordt ook geput uit het werk van de schrijvers Nescio en Robert Walser om de ideeën van Lacan beter te duiden, mede aan de hand van het artikel Wandelen en waanzin in dit nummer waarin centrale begrippen van Lacan verwerkt zijn.
Programma
* introductie-bijeenkomst en kennismaking in Amsterdam, voorbespreking van de weekthema's
* video over het Nemo Centrum, informatie over Polen: Pools Café 14 maart
* reader met teksten van en over Lacan
In Polen
* algemene introductie
* tijdens het seizoen elke week een andere thema
* lezen en bestuderen van teksten van Lacan en andere illustratieve
teksten en gedichten
* gezamenlijk bespreken van de teksten
* uitwerken van de weekthema's tot eigen creaties
* dagelijks korte of uitgebreide themawandeling of excursie (op eigen
gelegenheid, met routekaartje van Nemo)
* kontakt met Poolse omgeving, naar keuze: eten bij de boer,
ontmoetingen met kunstenaars, meerdaagse boerderijwandelingen of
huttentochten door Reuzengebergte, wandel-excursies
* veel vrijheid om zelf het programma in te vullen of alternatieve
activiteiten te ondernemen
Terug in Nederland
* evaluatie-bijeenkomst en eventueel vervolg
* meer wandelen/lezen?
Jacques Lacan
Jacques Lacan (1911-1981) is een Franse filosoof/psychiater, die als
structuralist beschouwd wordt. Hij ontwikkelde, uitgaande van Freud,
een opzienbarende en revolutionaire psychoanalytische theorie en hij
stichtte een eigen school. In Nederland is hij weinig bekend. Zijn
teksten zijn zo ontoegankelijk dat zijn werken niet vertaald zijn in
het Nederlands. Lacan gaf Freudiaanse concepten een geheel nieuwe
invulling. Centraal staat bij hem de mens als verlangen, maar
onherroepelijk getekend door het tekort. Zijn begrippen Symbolische
orde (de Ander, oedipale grenzen); Imaginaire orde (spiegelstadium of
ego); Reële orde (de jouissance of psychose); en daarbij het Sinthome
(als bindmiddel van deze drie ordes en mogelijk alternatief voor de
oedipale orde), inspireren nog steeds talloze filosofen, schrijvers en
kunstenaars.
Rol van de begeleider
De vorm van de workshop is die van een cartel, en is door Lacan zelf
ontwikkeld. De begeleider is geen leraar, gids of therapeut, maar
zorgt ervoor dat de wandelingen en het lezen/begrijpen van de teksten
haar voortgang kent en dat elke deelnemer aan een individueel product
toekomt. Deze rol kan ook verschuiven over de andere deelnemers. Het
gaat erom dat het individuele proces of het groepsproces niet verzandt
in imaginaire tegenstellingen en dat iedere deelnemer apart en de
groep als geheel de vrijheid krijgt om zelf tot authentieke creaties
te komen. Met creatie wordt een persoonlijk product bedoeld, zoals
gedichten, fotoserie, opstel, tekening enz., afhankelijk van eigen
interesse en mogelijkheden.
Tijd, deelnemers, verzorging
Het doorgaan van de workshop hangt niet af van het aantal deelnemers,
de deelname kan individueel zijn of bij meer deelnemers als groep.
Gasten verblijven in het Nemo Centrum op basis van zelfverzorging en
dragen met kleine klussen bij aan het onderhoud van het centrum.
Wandelacademie bestaat al 2338 jaar
Voor veel mensen is het wandelen louter een vakantie-activiteit, om
tot rust te komen, ter ontspanning en vermaak. Maar wandelen is
vanouds ook een manier van leren en bezinning. Het grote voorbeeld is
het lyceum van Aristoteles in het oude Athene. Hier richtte
Aristoteles ca. 335 v.Chr. een eigen school op. Hij deed dit in een
leegstaande sportschool (een gymnasium), waarbij ook een wandelgang,
een 'peripatos', behoorde. Zijn eigen school noemde hij het 'Lykeion',
naar de god, aan wie een bosje in de buurt van de sportschool gewijd
was, Apollo Lykeios. In het Lykeion of Lyceum leefde men als een
hechte gemeenschap. Er waren leefregels, gemeenschappelijke maaltijden
en ga zo maar door. De leden van de school van Aristoteles kregen de
bijnaam 'peripatetici' (rondwandelaars). Misschien omdat ze nogal eens
rondwandelden tijdens en na de colleges. In het Lyceum deed men
onderzoek naar de meest uiteenlopende zaken: politieke
aangelegenheden, biologie, muziek, geneeskunde etc. De wijsbegeerte
van Aristoteles wordt de peripatetische wijsbegeerte genoemd.
Heksenschool
De academie in het Nemo Centrum beschikt niet over een plaatselijke
godheid, maar wel over een plaatselijke heks op haar terrein, op de
Heksenberg, de heks Aga die samen met de berggeest van het
Reuzengebergte Rübezahl, het oude landschap met verhalen bedekt.Nemo
verzamelt de oude verhalen en verbindt ze met wandelingen. Het lezen
en het wandelend beleven van de heksenverhalen brengen de mythes weer
tot leven en de academie functioneert als heksenschool. In 2002 zijn
tientallen kinderen van gasten na een geheime ceremonie (zonder
ouders) ingewijd in de geheimen van Rübezahl en de heks Aga. De
Rübezahl- en heksenverhalen zijn een voorbeeld van het bijzondere dat
deze uithoek van Polen aan wandelaars die te bieden heeft.
Nemoland Polen
Nemoland in het Reuzen- en Isergebergte in zuid-west Polen is een zeer
geschikte locatie voor de 'wandel-academie'. Het ligt volledig
afgelegen in een eeuwenoud cultuurlandschap, dichtbij de bergen. Het
gebied draagt de sporen van een boeiende, maar ook traumatische
geschiedenis met voortdurend schuivende grenzen.
Nemoland Polen biedt alle benodigde faciliteiten: gastenvoorzieningen, centrale ruimten en een uitgebreid netwerk van voetpaden op een eigen terrein van 34 ha. en in de directe omgeving. De gastenvoorzieningen zijn sober en van de gasten wordt verwacht dat zij meehelpen het centrum en de voetpaden te onderhouden.
