Nemo
vereniging van vrije wandelaars organiseert: Download hier het complete programma met achtergrondinformatie DE
NIEUWE GIJSBRECHT
MIDDELEEUWS
STRAATHEATER UIT KOPANIEC (POLEN) WAT
BEZIELT AMSTERDAM?
DROOMWANDELING WANDELING NAAR DE DROOMTIJD VAN AMSTERDAM wandelen met Adele de Vuurvrouw naar mythische plaatsen in de
stad waar het vrije Amsterdam ooit ontstond en nog steeds ontstaat VERENIGING
VAN VRIJE WANDELAARS Nemo
EERSTE
"AMSTERDAM WALKABOUT" De Amsterdam Walkabout is een terugkerend wandel/theaterevenement waarbij oude en nieuwe ontstaansmythen van de stad tot leven komen. Vanaf de 12e eeuw tijd is Amsterdam een migrantenstad en een vrijstad, letterlijk gebouwd op de mythen en legenden van de landverhuizers. De verdrijving van Gijsbrecht van Amstel in 1296 markeert het beginpunt van veroveringen en bezettingen door vreemde heersers die de vrijstad probeerden te beteugelen. Maar de vrijstad bleef altijd bestaan, als een mythische laag (droomtijd), onbereikbaar voor de regenten, kooplieden en dominees; als veen(brand) onder het asfalt, als voetspoor onder de snelweg. Theater, wandelen en muziek zijn manieren om die mythen in de stad op te sporen en in contact te komen met de vele generaties migranten die Amsterdam met hun mythen verrijkt hebben. Oorspronkelijk is de Walkabout de zwerftocht van de Australische Aboriginals naar de Droomtijd (de wereld van de vooroudergeesten in het landschap) via mythen en gezangen (songlines). De ‘Amsterdam Walkabout’ vertelt de geschiedenis van Amsterdam als een eeuwenlange zwerftocht van migranten met hun verhalen, waarvan de Polen de laatsten zijn. Op 23 september veroveren zij de Dam!
DE NIEUWE GIJSBRECHT
KOMT UIT POLEN! Het verhaal van Gijsbrecht van Amstel is de oermythe van Amsterdam. Het verhaal vertelt het dramatische einde van de vrijstad, die verdwijnt naar de marge, de illegaliteit, onder het asfalt. Gijsbrecht van Aemstel, heer van Amsterdam, is in 1296 medeschuldig aan de moord op zijn rivaal, de Hollandse Graaf Floris de Vijfde. Als straf raakt hij Amsterdam kwijt. Dat betekent het einde van het vrije Amsterdam en de stad wordt bezet door de Graven van Holland en hun handlangers. Gijsbrecht vlucht naar Oost-Pruisen, het huidige Polen. De nazaten van Gijsbrecht komen door de vele (gedwongen) landverhuizingen terecht in het Poolse dorp Kopaniec. Als erfgenamen van Gijsbrecht van Aemstel beschouwen ze zich als de echte Amsterdammers! Ze komen terug naar Amsterdam om het verhaal van hun voorouders te vertellen en op symbolische wijze de stad te bevrijden van de bezetters via droomwandelingen. Ze willen laten zien dat de geest van het vrije Amsterdam van Gijsbrecht nooit verdwenen is, maar kon overleven in de ‘Droomtijd’, die nog steeds bestaat.
WANDELEN NAAR DE
DROOMTIJD VAN AMSTERDAM Het verhaal van de "Nieuwe Gijsbrecht" gaat over het herstel van de Droomtijd, de laag van mythen en legenden waardoor Amsterdam ontstaan is en nog steeds ontstaat. De mythen zijn verbonden met concrete plekken. Droomwandelingen zijn wandelingen die deze manifestaties van de Droomtijd in de geschiedenis van Amsterdam zichtbaar maken. Op 23 september organiseert de Vereniging van Vrije Wandelaars Nemo een droomwandeling vanaf Staatsliedenbuurt naar het Oosterpark via Dam (theater) en Nieuwmarkt. De wandeling wordt geleid door Adele de Vuurvrouw die het vuur van de Droomtijd brandend houdt.Onderweg zal Vincent Rottier de mythen toelichten. Start 23 sept. Haarlemmerpoort 11 uur en/of Dam 15 uur.
WANDELTHEATER ALS LEVEND KUNSTWERK Het
Wandeltheater is een levend kunstwerk dat het verleden verbindt met het
heden. Het kunstwerk bestaat uit de voetsporen van de wandelaars die een
betekenisvolle lijn vormen in het stadslandschap, vergelijkbaar met
mythische droomlijnen van de Aboriginals, die alleen zichtbaar kunnen worden
door het verbinden van mythen en legenden met wandelroutes. De voetsporen
kun je zien als een manifestatie van dromen, verhalen, mythen en legenden.
Het wandelen is in die zin een kunst, net als schilderen of schrijven.
Daarom moet er continu gewandeld worden om de verhaallijnen (het kunstwerk)
in leven te houden. Dit wandelkunstwerk van verhaallijnen zou dezelfde
status moeten krijgen als een schilderij van Rembrandt. Alleen wordt het
kunstwerk niet in musea opgeborgen, maar moet het telkens weer ontstaan en
veroverd worden op de vandalen en asfalteerders die de magie van het
wandellandschap systematisch vernietigen.
Het ‘wandeltheater als kunstvorm' staat in de traditie van de
surrealistische ‘deambulation' en situationistische ‘dérive'. Beide
tradities worden geïntegreerd in het wandeltheater. De theaterwandeling is
een surrealistische duik in het onbewuste en een aaneenschakeling van
gecreëerde ‘situaties' volgens de werkwijze van het ‘détournement'
(knippen en plakken van oude verhalen) en de ‘psychogeografie' (het
landschap en de landkaart toe-eigenen om ervaringen en belevenissen te
integreren). Op die manier ontstaat een nieuwe plattegrond van stad, waarin
de beleving en de stemmingen het kaartbeeld bepalen, gemarkeerd als
wandelroutes. Maar de Vrije Wandelaars van Nemo voegen met de verhalenwandeling een
nieuwe dimensie toe aan het ‘wandeltheater als kunstwerk'. Het
wandelkunstwerk wordt losgemaakt van de individuele kunstenaar en
teruggegeven aan het stadslandschap en de mensen die er wandelen. Daarmee
keert het wandelen weer terug naar de oorsprong; het dwalen en struinen als
methode om zingeving te creëren in een vreemd stadslandschap, via lijnen
(paden) die als verhaallijnen worden beschouwd. Het pad (als kunstwerk) is
in de meest letterlijke zin ook een levensweg en levensloop. Wandeltheater
is dan ook een levenskunst! HISTORISCHE
ACHTERGRONDEN Amsterdam ontstaat in de 11e eeuw als een vrije Friese nederzetting van veenontginners. De christelijke bekering was maar erg oppervlakkig en veel heidense Friese (Germaanse) gebruiken bleven bestaan met een christelijk sausje, zoals de verering van heilige bronnen, putten, schedels, vuurplaatsen en bomen. Als in de 12e eeuw het veen inklinkt en het water stijgt, ontstaat na grote overstromingen een grote binnenzee (het IJ) en wordt het gebied afgesneden van het vrije Friesland in het noorden. De Bisschop van Utrecht en de Graven van Holland vechten (op gezag van de Rooms Duitse Keizer) om het bezit van Amstelland. De Heren van Aemstel, van oorsprong een oud Fries adellijk geslacht, heersend over Amstelland vanuit hun kasteel in Ouderkerk, zijn formeel leenmannen van de bisschop en later van de graaf, maar weten zich te ontworstelen aan de macht van hun leenheren (en dus ook van de keizer). Amstelland wordt een soort vrijstaat, maar niet voor lang. In 1296 is Gijsbrecht IV van Aemstel medeplichtig aan de moord op zijn rivaal, de machtige Hollandse graaf Floris V. Als straf raakt hij Amstelland kwijt en hij vlucht naar Oost Pruisen (nu Polen) waar hij in Paslek een nieuwe nederzetting sticht, nog steeds bekend onder de naam 'Pruisisch Holland'. Zijn zoon Jan I van Aemstel accepteert het verlies van Amstelland niet, en verovert in 1304 Amsterdam terug. Maar hij wordt in datzelfde jaar weer verjaagd door de graaf. Als straf raakt Amsterdam zijn stadsrechten en stadswallen kwijt, en de graaf bouwt een dwangburcht om Amsterdam in het gareel te houden (het z.g. kasteel van Aemstel). Vanaf die tijd wordt Amstelland een deel van het graafschap Holland en begint de groei en bloei van Amsterdam als haven- en handelsstad. Vondel heeft in zijn toneelstuk de historische Gijsbrecht IV en Jan I samengevoegd tot één personage; zijn beroemde Gysbreght van Aemstel. Het toneelstuk was geschreven voor de Amsterdamse elite van regenten om de stad meer aanzien te geven. Daarom beschreef Vondel de val van Amsterdam in 1304 als een klassieke tragedie over de Trojaanse Oorlog met Gysbreght als Aeneas.Vondel laat zijn toneelstuk eindigen met de vlucht van Gijsbrecht naar Oost-Pruisen, het huidige Polen. Historici hebben aangetoond dat daar eind 13e eeuw Hollanders een kolonie hebben gesticht: "Nieuw Hollant".
De Droomtijd van Amsterdam
Slot van ‘de Gijsbrecht' van Vondel uit 1638 OPENING
AMSTERDAMS HOOFDNET WANDELEN MARIJKE VOS, WETHOUDER CENTRALE STAD Als
onderdeel van “Amsterdam autovrij” en de “Groene Maand” presenteert de
vereniging van vrije wandelaars Nemo op 23 september op de Dam Het
wandeltheater De Nieuwe Gijsbrecht en de Droomwandeling. Aanleiding
is de opening van het Amsterdams Hoofdnet Wandelen, een initiatief van
Nemo om het wandelen in Amsterdam op de kaart te zetten. Juist op de Dam, als
centrum, knooppunt en startpunt van alle wandelroutes in en rond de stad. In Amsterdam hebben auto’s, fietsen en planten een hoofdnet en dure voorzieningen, maar wandelaars zijn meestal de dupe. Nemo verbindt historische en groene wandelroutes van de stad (dijken, groene scheggen, parken, oevers, tuinparken, binnentuinen) tot een aantrekkelijk wandelnetwerk. In een plan voor de realisatie van het Hoofdnet Wandelen pleit Nemo voor meer wandelvoorzieningen en het oplossen van knelpunten. De wethouders Marijke Vos en Wil Codrington zetten op 23 september op de Dam letterlijk de eerste stap met de onthulling van de eerste ‘Amsterdamse Wandelwegwijzer’ en de onthulling van de ‘Amsterdamse wandelaar’ (Wandelnaatje) op de plaats van Naatje (in de 19e eeuw het standbeeld met de Nederlandse Volksgeest, in de volksmond Naatje)! AMSTERDAM
WANDELSTAD Op de plattegrond van Amsterdam zie je dat het een wandelkaart is; van alle kanten dringen groene zones door tot in het centrum. Parken, plantsoenen, oevers, begraafplaatsen, binnentuinen en tuinparken vormen met elkaar een aantrekkelijk wandelnetwerk. Wandelen is de enige manier om dit (vaak verborgen) wandelnetwerk te ontdekken, en uit te breiden. Het wandelnetwerk van Amsterdam, is met zijn web van lijnen en dwarsverbanden (bv Groene AS) niet alleen een historisch monument, een ecologisch lint en een recreatieve verbindingszone, maar vooral een 'kunstwerk'; een web van menselijke voetsporen en verhalen waaromheen en waaruit de stad ontstaan is en nog steeds ontstaat. Want het zijn altijd wandelaars en migranten geweest die verhalen en legenden hebben verteld over de stad en het landschap. Als je als wandelaar die voetsporen terugvindt en naloopt, kun je ook de verhalen terugvinden van de mensen die er vroeger gelopen hebben. En omdat er steeds nieuwe voetsporen ontstaan, komen er steeds nieuwe verhalen bij. Het Amsterdamse wandelweb is in eerste instantie een verhalencyclus, waarbij wandelen lezen is, en de verhaallijnen de voetpaden.
MEER RUIMTE VOOR VERDWENEN WANDELTRADITIES Het Amsterdamse wandelnetwerk met de formele en informele stedelijke groenstructuren en historische routes biedt ruimte voor talloze manieren van wandelen. Niet alleen het sportieve en recreatieve wandelen, maar ook wandeltradities die al eeuwen oud zijn en vaak door het oprukkende verkeer en de verstedelijking (bijna) verdwenen zijn, zoals het flaneren, het struinen zwerven pelgrimeren grasduinen dalven kuieren dauwtrappen slenteren paraderen demonstreren dolen dwalen zwalken landlopen lanterfanten en het wandeltheater, de combinatie van wandelen met muziek en theater. Vereniging Nemo wil op de Autovrije Dag zichtbaar maken dat Amsterdam naast een wegennet en een fietspadennet, ook een wandelnetwerk bezit. Daarom pleit Nemo voor een netwerk van ‘groene lopers' vanaf de Dam in Amsterdam naar het landelijk gebied.
ADRES AAN
B&W AMSTERDAM
EEN ‘HOOFDNET WANDELEN’ VOOR AMSTERDAM
Vereniging van Vrije Wandelaars Nemo
pleit voor de ontwikkeling van een "Hoofdnet Wandelen" met een
integrale visie en concrete voorstellen om het wandelen in Amsterdam te
bevorderen. Daarom verzoekt Nemo het gemeentebestuur van Amsterdam: WANDELEN
STAAT NIET OP DE KAART Amsterdam kent wel een Hoofdnet voor auto’s, fietsers en planten, maar niet voor wandelaars. Het gemeentelijk budget voor recreatieve routes wordt vrijwel alleen besteed aan fietsroutes. Dat moet veranderen! Er zijn weinig steden waar zoveel gelopen en gewandeld kan worden als Amsterdam. Ook fietsers en automobilisten zullen (soms knarsetandend) toegeven dat Amsterdam in wezen een wandelstad is. De wandelmogelijkheden zijn het meest zichtbaar in de groene zones van de stad, vooral langs de groene scheggen, de dijken en de vele waterlopen. Maar het wandelbeleid in de regio Amsterdam is versnipperd en komt niet van de grond. Tientallen organisaties en overheden houden zich bezig met groenbeheer en wandelen, maar activiteiten en producten zijn niet op elkaar afgestemd, bereiken de doelgroep niet en de vele knelpunten worden niet opgelost. De Hoofdgroenstructuur (HGS) biedt planologisch onvoldoende bescherming. Wandelroutes buiten de stad zijn nauwelijks te bereiken vanuit de stad en interessante doelgroepen vallen buiten de boot (toeristen, jongeren, ouderen, gehandicapten). Groene routes in de stad zijn veelal onbekend en slecht op elkaar aangesloten. In het Structuurplan van Amsterdam en de meeste plannen en verslagen van de Amsterdamse Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer komt de wandelaar nauwelijks voor. Bij de diverse inrichtingsplannen voor de groene scheggen (bv. Tuinen van West, Diemerbos, Amstelland) zijn geen wandelorganisaties betrokken. Er is veel aandacht (en geld) voor auto's, fietsen en openbaar vervoer; maar een stedelijk wandelnetwerk ontbreekt. TOP TIEN WANDELKNELPUNTEN VAN AMSTERDAM E.O. 1.
Binnenstad Amsterdam: geen autovrije, groene wandelroutes langs het water PLAN
VOOR EEN AMSTERDAMS HOOFDNET WANDELEN Wethouder
Ruimtelijke Ordening Maarten Poelgeest in ‘Metropool Amsterdam' mei 2007
"
DOEL
WERKWIJZE KANSEN
EN MOGELIJKHEDEN
KNELPUNTEN GEBIED DOELGROEP WANDELCENTRUM CRITERIA
VAN WANDELROUTES VOORBEELD
VAN WANDELROUTES OP
ZOEK NAAR NIEMANDSLAND |